نیدل استیک (Needle Stick) شدن با سرنگ انسولین یک موضوع خیلی مهم و جدی هستش که باید با دقت بهش پرداخت. این اتفاق یعنی فرو رفتن تصادفی سوزن استفاده‌شده یا حتی نو در پوست دست یا بدن فرد، چه اونی که تزریق رو انجام میده (مثلاً یک پرستار یا خود بیمار) چه افراد دیگه (مثلاً در زمان جمع‌آوری زباله).
چرا نیدل استیک با سرنگ انسولین اهمیت داره؟
- ریسک انتقال بیماری‌های خونی: این مهم‌ترین خطره. اگر سوزن قبلاً برای تزریق به فرد دیگری (چه دیابتی، چه غیر دیابتی) استفاده شده باشه، ممکنه حاوی خون اون فرد باشه. بیماری‌هایی مثل هپاتیت B، هپاتیت C و HIV از طریق تماس با خون آلوده منتقل میشن. حتی اگر میزان خون روی سوزن ناچیز به نظر برسه، باز هم خطر وجود داره.
- خطر عفونت‌های موضعی: حتی اگر بیماری خونی هم منتقل نشه، ورود هر سوزن (استریل یا غیر استریل) به پوست می‌تونه باعث ورود باکتری‌ها و ایجاد عفونت موضعی در محل فرو رفتن سوزن بشه.
- آسیب فیزیکی: اگرچه معمولاً سوزن‌های انسولین خیلی نازک و کوتاه هستن، اما فرو رفتن اون‌ها در پوست می‌تونه باعث درد، خونریزی جزئی و در موارد نادرتر، آسیب به اعصاب یا رگ‌های کوچک بشه.
- اضطراب روانی: برای کسی که نیدل استیک میشه، نگرانی بابت ابتلا به بیماری‌های خونی می‌تونه باعث استرس و اضطراب شدید روانی بشه، حتی اگر در نهایت هیچ بیماری منتقل نشه.
چکار باید کرد اگر نیدل استیک شدیم؟
اقدامات فوری پس از نیدل استیک بسیار حیاتی است:
- حفظ خونسردی: اول از همه، آرامش خودتون رو حفظ کنید.
- خونریزی را تحریک کنید: به آرامی اجازه دهید خون از محل زخم خارج شود. هرگز زخم را فشار ندهید یا مکش نکنید. می‌توانید کمی فشار اطراف زخم بدهید تا خونریزی طبیعی را تحریک کند.
- شستشو با آب و صابون: محل فرو رفتن سوزن را بلافاصله و به مدت چند دقیقه (حداقل 5-10 دقیقه) با آب گرم و صابون فراوان و به دقت بشویید.
- ضدعفونی کردن: بعد از شستشو، می‌توانید از یک ضدعفونی‌کننده بر پایه الکل یا بتادین برای ضدعفونی کردن محل استفاده کنید.
- گزارش دهی و پیگیری پزشکی فوری:
- اطلاع‌رسانی: اگر در محیط کار (مثل بیمارستان یا کلینیک) اتفاق افتاده، بلافاصله به مسئول مربوطه اطلاع دهید.
- مراجعه به پزشک: در اسرع وقت (ترجیحاً در کمتر از 2 ساعت) به نزدیک‌ترین مرکز بهداشتی درمانی یا اورژانس مراجعه کنید.
- تست‌های لازم: پزشک شرایط را ارزیابی می‌کند. نیاز به آزمایش خون از فرد آسیب‌دیده (برای بررسی وضعیت قبلی) و در صورت امکان، از فردی که سوزن برای او استفاده شده بود (برای بررسی وجود بیماری‌های خونی در وی) وجود دارد.
- درمان‌های پیشگیرانه (PEP): بسته به ریسک و وضعیت فرد منبع، ممکن است پزشک داروهای پیشگیری از HIV (PEP – Post-Exposure Prophylaxis) یا واکسن هپاتیت B یا ایمونوگلوبولین هپاتیت B (HBIG) را تجویز کند. این درمان‌ها باید در زمان طلایی (معمولاً 24 تا 72 ساعت اول) شروع شوند تا بیشترین اثربخشی را داشته باشند.
- پیگیری‌های بعدی: ممکن است لازم باشد در فواصل زمانی مشخص (مثلاً 1 ماه، 3 ماه و 6 ماه) آزمایشات خون برای بررسی عدم ابتلا به بیماری‌ها تکرار شوند.
چگونه از نیدل استیک شدن پیشگیری کنیم؟
پیشگیری بهترین راه است:
- عدم کاور کردن سوزن (Recapping): هرگز سوزن استفاده شده را با درب محافظ (کاور) آن دوباره نپوشانید، مگر اینکه از روش یک دست (One-Handed Scoop Method) و با آموزش قبلی استفاده کنید. اکثر نیدل استیک‌ها هنگام Recapping اتفاق می‌افتند.
- دفع صحیح سوزن‌ها: سوزن‌های استفاده شده را بلافاصله در سیفتی‌باکس (Safety Box) یا ظروف مقاوم به سوراخ شدن (مثل بطری نوشابه پلاستیکی یا ظرف مواد شوینده خالی و محکم) بیندازید. هرگز آن‌ها را در سطل زباله معمولی نیندازید.
- استفاده از سرنگ‌های ایمن: برخی سرنگ‌های انسولین دارای مکانیزم‌های ایمنی (مثل محافظ سوزن جمع‌شونده یا خودکار) هستند که خطر نیدل استیک را کاهش می‌دهند.
- عدم جداسازی سوزن: سوزن را از سرنگ جدا نکنید. آن را به همراه سرنگ دفع کنید.
- آموزش: هم بیماران دیابتی و هم کادر درمان باید آموزش‌های لازم در مورد دفع صحیح و ایمن سرنگ‌ها را ببینند.
- احتیاط: همیشه در هنگام کار با سوزن‌ها نهایت احتیاط را به خرج دهید.
